Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτεσαι τα Χριστούγεννα ως παιδί; Πράγµατι, πολύ επικίνδυνη ερώτηση! Ποτέ δεν ξέρεις τι µπορεί να αποκαλύψει… Μπορεί να είναι τα δώρα κάτω από το δέντρο, οι διαφωνίες µε τους γονείς σου, όταν ήθελες να κρυφτείς και να περιµένεις τον Άγιο Βασίλη, ή ίσως βαθιά μέσα σου η αρχή της δυσπιστίας, όταν συνειδητοποίησες ότι δεν υπάρχει αυτή η µυθική φιγούρα, παρά τις υποσχέσεις των γονιών σου για το αντίθετο. Προκύπτει, λοιπόν, το εξής ερώτημα: Τελικά είναι ο Άγιος Βασίλης µία ασφαλής ιστορία που εντείνει τα συναισθήματα, µόνο κατά τη γιορτινή περίοδο;
Είναι μια ερώτηση που µου κάνουν σχεδόν όλοι οι γονείς, µε τη µια ή την άλλη ιδιότητα. Όταν περιµένω να πάρω την κόρη µου, όταν βγαίνουµε για καφέ, όταν απλώς συζητάμε… Η συγκεκριμένη ερώτηση φαίνεται να μονοπωλεί τις συζητήσεις τις γιορτινές μέρες. Να κρατήσω το «ψέμα» ζωντανό; Είναι επιβλαβές; Η σύντομή μου απάντηση είναι: «Ειλικρινά, δεν ξέρω». Συνεπώς μπορείτε σε αυτό το σημείο να σταματήσετε να διαβάζετε και να µην χάνετε περισσότερο χρόνο. Το ζήτημα όμως, είναι ότι συνήθως ακολουθούν πολλές ακόμα ερωτήσεις του τύπου, «εσύ τι λες στην κόρη σου;», «της λες ότι ο Άγιος Βασίλης θα της φέρει δώρα; Και αν ναι, τι θα συµβεί όταν τελικά καταλάβει ότι της λες ψέματα τόσα χρόνια;». Ειλικρινά; Της λέω µία υβριδική ιστορία.
Ας κάνουμε, ωστόσο, μια μικρή παύση και ας αναρωτηθούμε, τι συμβαίνει τελικά µε τον Άγιο Βασίλη; Με τη νεράιδα των δοντιών; Με το λαγουδάκι του Πάσχα; Τα επιχειρήματα υπέρ «της διατήρησης της παρουσίας» του Άγιου Βασίλη βασίζονται στην πλάνη, ότι αν εξαιρεθεί από την εξίσωση των γιορτών, θα καταστραφούν τόσο τα Χριστούγεννα, όσο και το «θαύμα της παιδικής ηλικίας». Θα χαθεί η πίστη στα θαύματα, θα εξαφανιστούν η μαγεία και τα παραμύθια, θα έρθει το τέλος της αθωότητας.
Το πρόβλημα, κατά τη γνώμη μου, σχετικά με την ιστορία του Άγιου Βασίλη έγκειται στο ότι πρόκειται για µια πολύ περίτεχνη επινόηση, που θα µπορούσε να είναι η σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι σε μια σχέση ήδη πολύ εύθραυστη. Άραγε, θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς, για τι άλλο θα μπορούσατε να λέτε ψέματα, αν είστε ικανοί να το κάνετε με τόσο μεγάλη επιτυχία και για τόσο καιρό; Όλα πλέον µπαίνουν κάτω από το µικροσκόπιο. Ο ίδιος ο μύθος, μπορεί να αλλοιώσει την αίσθηση ενός παιδιού σχετικά με το σωστό και το λάθος. Είναι αποδεκτό το να ειπωθεί ένα ψέμα και να συνεχιστεί, ακόμα κι αν είναι για πλάκα; Αυτό όμως καταλήγει να είναι το μήνυμα. Έτσι, το πρόβλημα τελικά εντοπίζετε στο ότι λέµε ψέματα στα παιδιά, με πλήρη επίγνωση το συνεχίζουμε… και όλα αυτά για πλάκα. Ακούγεται πράγματι εντελώς λάθος.
Τι θα γινόταν αν αντικαθιστούσαμε την περσόνα του Άγιου Βασίλη με τον μύθο του Άγιου Βασίλη; Ή με την ιστορία του Άγιου Βασίλη; Ή με το έθιμο του Άγιου Βασίλη; Η ιδέα ξαφνικά φαίνεται λιγότερο επικίνδυνη. Η «απώλεια» του Άγιου Βασίλη, είναι απίθανο να είναι η µόνη αιτία της δυσκολίας ενός παιδιού να αποδεχτεί την αλήθεια, όταν αυτή προκύψει. Άλλες δυσκολίες όπως ανησυχία, άγχος, τραύμα ή εύθραυστη σχέση µε την οικογένεια είναι πολύ πιο πιθανό να ευθύνονται για αυτό. Εµπιστευτείτε τα παιδιά σας και την ικανότητά τους να πιστεύουν, µέχρι να δείτε συµπτώµατα αυτών των προβληµάτων, στη συνέχεια επισκεφτείτε έναν επαγγελµατία και ζητήστε βοήθεια.
Όσον αφορά την κόρη µου και την απάντηση μου προς αυτήν: αν το σκεφτείς, τι είναι ο Άγιος Βασίλης, αν όχι η αγάπη; Διδάξτε στα παιδιά το αληθινό νόημα της αγάπης, της συντροφικότητας και του σεβασμού… πασπαλίστε το µε λίγη νεραϊδόσκονη και αφήστε τα να ονειρεύονται δώρα και σφιχτές αγκαλιές δίπλα στο δέντρο. Όταν µιλάω στο κοριτσάκι µου για τον Άγιο Βασίλη, φροντίζω πάντα να µιλάω για τον µύθο του Άγιου Βασίλη. Της λέω ότι δεν τον έχω δει, αλλά προσπαθώ να τον βοηθήσω µε δώρα. Της λέω ότι αν δεν εμφανιστεί, η μαμά είναι εδώ και ότι θα την περιμένουν δώρα κάτω από το δέντρο, ό,τι και να γίνει.
Η ιστορία του Άγιου Βασίλη λέει ότι όλα τα παιδιά είναι ίσα. Κάποια άλλα παιδιά που δεν µπορούν να αντέξουν οικονοµικά αυτή την πολυτέλεια χρειάζονται και αυτά τη βοήθεια του. Έπειτα την πηγαίνω να ψωνίσει δώρα για φιλανθρωπικούς σκοπούς, λέγοντας της ότι µπορεί τώρα να γίνει και αυτή Άγιος Βασίλης, να βοηθήσει άλλα παιδιά που δεν τα ξέρει και δεν την ξέρουν, και για εκείνα θα γίνει ο Άγιος Βασίλης τους. Η ελπίδα είναι εδώ, η χαρά είναι εδώ και η ουσία του Άγιου Βασίλη είναι, επίσης, εδώ. Τα ψέματα σίγουρα όχι. Τέλος, να θυμάστε ότι κατά τη χριστουγεννιάτικη περίοδο κάθε δώρο, έτσι και αλλιώς, αποτελεί ένα µικρό κοµµάτι του Άγιου Βασίλη. Ακόμα κι αν ξέρουμε ότι δεν υπάρχει, πάντα µέσα µας ελπίζουμε ότι κάποιος θα µας σώσει με ένα μαγικό τρόπο.
| Σόνια Ρομποτή |
| Ψυχολόγος, MSc, BSc (Hons) |
| ABA, CBT Specialist |